Wim Gijzen, John Körmeling, Claes Oldenburg, Rem Koolhaas-OMA, Utopia, Atelier Van Lieshout; Elfie Tromp, Elian Somers, Richard Hutten, Han Hoogerbrugge, Cookies. Curated by Reyn van der Lugt
Rotterdam vindt zichzelf sinds de wederopbouw opnieuw uit aan de hand van grote manifestaties, vergaande ambities, utopische plannen. Kunstenaars en architecten spelen hierin een toonaangevende rol. Hoe kijkt de kunstenaar naar het Rotterdam van de toekomst? En wat zijn de urgente vraagstukken voor deze wereldstad? Utopian Dreams presenteerde uiteenlopende antwoorden op deze vragen.
Stedelijke fantasieën
In 1969 stelt Wim Gijzen voor om het Schouwburgplein te transformeren tot een groen weiland, compleet met koeien, knotwilgen en een sloot. Het ontwerp is nooit verder gekomen dan de tekentafel. De fotomontage van de koeienwei in het hart van Rotterdam is daarentegen een eigen leven gaan leiden.
Gefascineerd door de typisch Nederlandse boogbruggen ontwierp Claes Oldenburg in 1977 een brug met twee gebogen schroeven waarvan de punten elkaar zouden raken in het midden. Toen Oldenburg vernam dat Rotterdam plannen had voor een nieuwe brug was hij er van overtuigd dat zijn Screwarch Bridge hier moest komen. Op uitnodiging van museumdirecteur Wim Beeren maakte hij een locatiestudie en een model. De gemeente had uiteindelijk andere plannen.
Rem Koolhaas maakte met OMA rond 1980 als blikvanger voor de Boompjes in Rotterdam een uitkijktoren. Een deel van de te slopen oude Willemsbrug over de Maas zou overeind gezet worden en omgebouwd tot een circa honderd meter hoge uitkijktoren, een speelse concurrent van de Euromast.
In het kader van de manifestatie Rotterdam ’88 werd kunstenaar-architect John Körmeling gevraagd een nieuw ontwerp voor de inrichting van het Eendrachtsplein te maken. Körmeling ging met het idee aan de haal. Hij vond het helemaal geen plein en plaatste in het midden een gebouw dat met zijn culturele functies het plein karakter zou geven.
In april 2001 stichtte Atelier Van Lieshout AVL-Ville, een vrijstaat met een eigen grondwet, vlag, valuta en leefgemeenschap in het ruige Rotterdamse Vierhavengebied. In deze gemeenschap werden bezoekers, bewoners en kunstenaars uitgenodigd om zelfvoorzienend te wonen en te werken. Na een aantal succesvolle maar onstuimige maanden moest de vrijstaat haar deuren sluiten op last van de gemeente.
Het legendarische project Ponton 010 werd ontwikkeld op uitnodiging van Havenbedrijf Rotterdam. Utopia (bestaande uit Hans Oldewarris, Peter de Winter, Chiel van der Stelt en Victor Mani) ontwierp een ponton met tribune voor wel 1100 personen, inclusief podium en bar. Het immense ponton voer in de zomer van 1980 een aantal malen heen en weer over de Maas. Het publiek had zo eersterangs zicht op de snel veranderende skyline van Rotterdam.
Hedendaagse toekomstvisies
Van der Lugt nodigde vijf kunstenaars uit om nieuwe toekomstvisies voor de stad Rotterdam te ontwikkelen. Auteur Elfie Tromp had een bureau in de tentoonstelling om live te werken aan haar toekomst. Kunstenaar Han Hoogerbrugge nam het publiek mee op een virtuele wandeling langs alles wat hij mist in de stad van nu. Fotograaf Elian Somers bevroeg het hedendaagse stadsparadijs in een serie nieuwe foto’s. Ontwerper Richard Hutten maakte een groot gebaar door de toekomstige skyline van Rotterdam te verfraaien met een serie low-tech windmolens op de daken van de stad. Het architectencollectief Cookies wil Rotterdam omvormen tot de enige stad ter wereld waar we anoniem kunnen blijven, waarin geheimen geheim kunnen blijven, waarin codes en wachtwoorden niet te hacken zijn.
Slogans for Rotterdam
Gedurende Utopian Dreams schreef Elfie Tromp in de tentoonstellingsruimte aan nieuwe slogans en teksten samen met uitgenodigde gasten. De nieuwe slogans werden verzameld en gepresenteerd in tentoonstelling, en digitaal verspreid via TENT’s Facebook, Instagram en Twitter. De reeks was geïnspireerd door ‘Slogans for the 21st Century’ van schrijver en kunstenaar Douglas Coupland, die ook de eerste ‘Slogan for Rotterdam’ leverde.
Reyn van der Lugt
Samensteller Reyn van der Lugt was sinds eind jaren zeventig één van de organisatoren van kunst- en architectuurmanifestaties als Architecture International Rotterdam en Rotterdam ’88 / De stad als podium, waarbij Nederlandse en internationale kunstenaars en architecten de ruimte kregen om in de stad hun toekomstvisies te presenteren. Mede daardoor werd de aandacht van de architectuur- en kunstwereld op Rotterdam gericht en heeft Rotterdam in het naoorlogse architectuur- en kunstdebat een vaste plaats gekregen.
Van der Lugt maakte Utopian Dreams in samenwerking met Mariette Dölle en Marjolein van de Ven.
Juni is Rotterdamse Architectuur Maand! Voor meer info: https://rotterdamarchitectuurmaand.nl/
Foto credit: Claes Oldenburg – Screwarch Bridge – 1980/1981 (foto Jannes Linders) Collectie Museum Boijmans Van Beuningen
kunstenaars
Wim Gijzen, John Körmeling, Claes Oldenburg, Rem Koolhaas-OMA, Utopia, Atelier Van Lieshout; Elfie Tromp, Elian Somers, Richard Hutten, Han Hoogerbrugge, Cookies. Curated by Reyn van der Lugt