Gyonne Goedhoop, Richard Kofi & Simone Zeefuik in gesprek met psychiater Glenn Helberg en danseres/choreograaf Junadry Leocaria. In Rotterdam strijden Afro-Nederlandse en Caribisch-Nederlandse gemeenschappen al jarenlang om respect en erkenning. Worstelingen met lokaal beleid en politiek bepalen voor een belangrijk deel de dynamiek en het karakter van de stad. Hoe kunnen we onze gevoelens van refusal, revenge en rebellion verwerken in onze kunst, spiritualiteit en cultuur?
Hoe ziet de stad eruit als we het welzijn van de Caribisch-Nederlandse gemeenschappen centreren? En hoe kunnen wij vanuit onze diaspora communities in Nederland op effectieve manieren in dialoog met onze mensen in Aruba, Bonaire, St. Eustatius, Saba, Curaçao en St. Maarten? We bespreken manieren om onze identiteiten te vieren, onze positie in de samenleving te claimen en om mentale en materiële vormen van reparations af te dwingen. Wat voor rol spelen de kunsten hierin? Hoe kunnen we onze gevoelens van refusal, revenge en rebellion verwerken in onze kunst, spiritualiteit en cultuur?
Inspiratiebron voor dit gesprek is het werk van Anna Jane McIntyre uit de tentoonstelling The Visual Life of Social Affliction, een initiatief van transnationaal Caribisch platform Small Axe. In een outline van haar eigen gezicht legt ze verschillende koloniale sporen bloot – componenten die we ongevraagd geërfd hebben, misschien liever vergeten, maar vanuit Caribisch perspectief belichamen en eigen hebben leren maken.(1)
Anna Jane McIntyre, ‘Game Face (Now You Know)’, 2018. Foto: Aad Hoogendoorn
Dr. Glenn Helberg (Willemstad, 1955) is activist en psychiater, gespecialiseerd in jeugdpsychiatrie en transculturele psychiatrie. Ook was hij voorzitter van de Antilliaanse belangenorganisatie Ocan, lid van de Raad van Advies van het College voor de Rechten van de Mens, en voorzitter van de Denktank Sociale Cohesie in Zeeburg (Amsterdam). In 2019 ontving hij de oeuvreprijs van de Black Achievement Awards.
Junadry Leocaria (Willemstad, 1985) is danser en choreografe. Ze danste bij ISH Dance Collective en daarvoor bij Don’t Hit Mama, is gespecialiseerd in Waacking en één van de oprichters van de dance crew Female Lethal. Met haar recente solo ‘Tambú, a Freedom Song’, eert ze haar voorouders en aspecten van het culturele erfgoed van Curaçao die lang verboden waren.
Project Wiaspora
Project Wiaspora is de podcast voor revolutionaire futuristen en decolonized minds. De opnames vinden plaats op bijzondere locaties, waar Richard Kofi en Simone Zeefuik de lokale maatschappelijke impact van kunst, cultuur en activisme bespreken. Hiervoor nodigen ze rebelse kunstenaars, muzikanten, schrijver en andere creatievelingen uit die zich vrij vechten van de verwachtingen van de mainstream.
Over TENT x Project Wiaspora #2
In deze reeks podcastgesprekken staan het welzijn, de arbeid en de cultuur van de Caribisch-Nederlandse gemeenschappen centraal.
Aanleiding voor de gesprekken was de expositie The Visual Life of Social Affliction door Caribisch kritisch platform Small Axe (NY). Small Axe bouwt met een transnationaal tijdschrift en andere projecten vanuit een Caribisch vertrekpunt aan een ander perspectief op de opvattingen die de moderne wereld hebben bepaald – opvattingen over ras, klasse, gender, macht, democratie, de natiestaat, ontwikkeling en cultuur. Hun motto is het Jamaicaanse gezegde ‘if you are a big tree, we are a small axe’, een krachtig beeld voor hoe kleingehouden, gemarginaliseerde stemmen het op kunnen nemen tegen heersende denkbeelden en verhoudingen.
In respons op het Small Axe project in TENT kijken programmamaker Gyonne Goedhoop en gastprogrammeurs Richard Kofi & Simone Zeefuik van Project Wiaspora samen met verschillende makers en denkers vanuit een Caribisch perspectief naar Nederland.
Biografie
Gyonne Goedhoop is cultuurprogrammeur, mede-initiator van Counter/Narratives en als programmamaker verbonden aan TENT Rotterdam.
Richard Kofi is kunstenaar, curator en als hoofd programmering verbonden aan het Bijlmer Parktheater.
Simone Zeefuik is schrijver, cultuurprogrammeur en organisator. Ze is onder meer verbonden aan het Bijlmer Parktheater en het Sandberg Instituut.
Anna Jane McIntyre baseerde de omlijning van ‘Game Face’ op haar eigen paspoortfoto uit 2017. Ze maakte zo een beeld dat, zoals ze zelf ambivalent verklaart, zowel ‘ik’ als ‘niet-ik’ is. Het silhouet laat zien hoe haar gezicht en kapsel in deze identiteitsfoto werden vastgelegd. Hoe moeten we deze verwijzing naar het paspoort begrijpen? Denk aan de vormen van controle waarvoor het paspoort dient. Aan sommigen verleent het toegang, maar het creëert obstakels voor anderen door bewegingsvrijheid in te perken en migratie te reguleren.
Door haar paspoortsilhouet als kader te gebruiken, erkent McIntyre hoe fotografie altijd een belangrijk onderdeel is geweest van de kunst van het onder controle houden. In de paspoortfoto vinden zichtbaar maken en geweld uitoefenen een raakvlak. McIntyre haalt trucjes uit met het idee van staatscontrole en onderwerping. Ze maakt van het hele gezicht een ecologisch tapijtwerk, en creëert met een collage van uiteenlopende materialen en haar eigen handschrift een aanblik die veel meer omvat dan alleen haar eigen persoon.
Van een afstand lijkt het gezicht een zwarte huid te hebben, maar als je beter kijkt zie je dat het zwart is dooraderd met andere kleuren. Nog dichterbij kun je zien hoe in dit portret een heel woud aan bomen kan groeien in één oog. Land gaat over in water. Eén oog biedt plek aan vegetatie, het andere aan golven. Het dichte woud onthult, maar verhult evenveel. Dit herinnert ons eraan hoe het Caribische regenwoud de uitvalsbasis vormde voor een lange geschiedenis van opstand, ontsnapping en guerillastrijd, maar waarschuwt ook dat dit regenwoud vandaag in ongekende mate wordt bedreigd.
Achter de lach die op de lippen van dit gezicht ligt, spoken de raciale karikaturen en blackface-traditie waarmee zwarte cultuur lang als vermaak werd verkocht. Het is een duistere herinnering aan de manieren waarop zwarte mensen vaak gedwongen zijn een lach tevoorschijn te toveren, destijds om slavenhandelaars te entertainen op straffe van de dood, vandaag voor toeristen om in hun levensonderhoud te voorzien.
TENT Rotterdam gebruikt cookies onder andere om u een optimale gebruikerservaring te bieden. Als je verdergaat op onze website gaan we ervan uit dat je dat goedvindt. Lees hier meer over onze cookies
Podcast