Borderline Behaviour - Drawn Towards Animation

De ’vader’ van de animatie – Emile Cohl – vormde het historisch vertrekpunt van de tentoonstelling. Cohl gebruikte de schijnbaar eenvoudige en absurde iconografie van de trucage film om snedig commentaar te leveren op de maatschappij en op de kunstwereld in het bijzonder. Met Borderline Behaviour richtte TENT zich op dit anarchistische gebruik van film en mediatechnologie. De tentoonstelling trok een lijn van de ‘ecriture automatique’ van de surrealisten naar de hedendaagse beeldende en digitale kunstenaars die een bijzondere vrijheid van denken en doen propageren. Borderline Behaviour was opgezet als ontmoetingsplek voor filmprojectie, videobeams, tekeningen, ruimtelijke installaties, sculpturen, wandschilderingen en fotografie.

Kunst als Animatie, statement door gastcurator Edwin Carels

Over animatiefilm en kunst wordt vaak gesproken als, inderdaad, kunst ‘en’ animatie, tegelijk een koppel en ook weer niet. Maar wanneer had iemand het voor het laatst over ‘kunst en sculptuur’ of ‘kunst en het schilderen’? De notie ‘kunst en animatie’ suggereert een zekere aarzeling, enige onzekerheid over de status van de animatie als echte kunstvorm. Kunnen we het wel hebben over animatie in algemene termen? Het is immers een veel te rijk en complex gebied om als een apart genre te catalogeren. En het is toch eerder een kunstvorm apart dan een genre? Net zoals film niet per definitie kunst is, geldt dat evenmin voor animatie. Voor velen is de onderliggende vraag omtrent ’kunst en animatie’ wellicht er eerder een van: hoe kunnen we definiëren welke geanimeerde film kunst is en welke niet? Dat is een erg ingewikkelde zaak, het is een kwestie van context, van bepaalde (en onbestemde) criteria en vooral: van autoritaire stemmen.

Zouden, bijvoorbeeld, de Quay Brothers ooit genomineerd kunnen worden voor een Turner Prize en waarom begrepen de critici het werk ‘Work No. 227: The lights going on and off’, waarmee Martin Creed in 2001 de Turner Prize won, niet als een vorm van ‘expanded animation’? In het verleden zijn er wel kunstenaars geweest die vrij spontaan hun weg uit het animatie-ghetto gevonden hebben, naar de kunstwereld toe. En ook film wordt heruitgevonden door jonge kunstenaars die niet zo veel last hebben van kennis over wat hun voorafging en hetzelfde geldt nu voor animatie: het is hip, als het maar jong en wild is, niet per se goed geanimeerd.

Animatie is de kunst van de interval. De werking ervan is volledig afhankelijk van de ogen en de open geest van de kijker, de participatie van elk individu in het publiek. Het is dus een zaak van het perceptieve. De Canadese animatiepionier Norman McClaren wordt het vaakst geciteerd voor zijn motto: ‘animatie is niet de kunst van tekeningen die bewegen, maar de kunst van bewegingen die getekend worden. Wat tussen de beeldkaders gebeurt is veel belangrijker dan wat er in het beeld zelf te vinden is. Animatie is dus de kunst van het manipuleren van de onzichtbare intervallen die tussen de beeldkaders liggen.’ Dat is wat voor McLaren goldt als ‘de filosofie achter de machine, de rostrum-camera.’ Animatie is volgens hem de kunst van het onzichtbare toch zichtbaar te maken voor onze geest, en is dus heel wat anders dan opzichtig te refereren naar bijvoorbeeld bestaande kunstwerken en of bepaalde vormen van kunst.